İletişime Geçin
Can Sigortaları, Kanunda belirtilen sigorta türlerinden birisidir. Sigorta sözleşmeleri sigorta ettirenin Belli bir prim ödemesine karşılık gerçekleşmesi muhtemel rizikoya karşı sigortacı tarafından koruma sağlandığı sözleşmelerdir. Can sigortalarında rizikonun konusu sigortalının belli şartlar altında, belli bir süre içerisinde ölmesi olabileceği gibi belli süreden sonra hala yaşaması da olabilmektedir. Sigorta ettiren bu riziko gerçekleşene kadar prim ödemekte, riziko gerçekleşince de tüm şartların sağlanması halinde rizikoya ilişkin ödemeyi tazmin edebilmektedir. Esasen Sigorta ettirenin prim ödeme, sigortacının da rizikoyu taşıma yükümlülüğü bulunmaktadır. Ancak mevzuattaki sair düzenlemeler taraflara başkaca yükümlülükler yüklemektedir. Söz konusu yükümlülükleri üç başlık halinde incelemek mümkündür.
- Sigorta Sözleşmesi Kurulmadan Önce Tarafların Yükümlülükleri
TTK gerek sigortacıya gerek sigortalıya sözleşme kurulduğu esnada bazı yükümlülükler yükler. Bu yükümlülükler, sigortacının bilgilendirme ve aydınlatma ile sigorta ettirenin sözleşme öncesi ihbar yükümlülüğüdür.
- Sigortacının Bilgilendirme ve Aydınlatma yükümlülüğü:
Bilgilendirme ve aydınlatma yükümlülüğü,5684 sayılı Sigortacılık kanunu, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik kapsamında düzenlenmiştir. Düzenlemeler kapsamında Sigortacı, sigorta sözleşmesine taraf olmak isteyen kişiye, bilmesi gereken esasların sözlü ve yazılı olarak bildirilmesi ve o kişi için gerekli bilgilerin anlaşılır kılınmasıdır. Bu yükümlülük sözleşmenin akdedilmesinden önce geçerli olduğu gibi sözleşme akdinden sonra sigorta ettireni, sigortalıyı veya lehtarı etkileyebilecek durumların ortaya çıkmasına karşın devam etmektedir.
- Sigorta ettirenin sözleşme öncesi ihbar yükümlülüğü:
Kısaca Sözleşmenin kurulma aşamasında sigortacının sözleşme yapma veya yapmama iradesine etki edebilecek hususların sigortacıya bildirilmesi yükümlülüğüdür. Bildirilmesi gereken hususlar sigortacının bilmesi gereken önemli hususlardır. Örneğin, geçirilen önemli ameliyatlar, kronik hastalıklar, kanser gibi ağır hastalıklar sigortacının bilmesi gereken önemli hususlar arasındadır. Bütün bu hususlar sigortacıya veya acenteye hatasız ve eksiksiz olarak bildirilmelidir. Sigortacının soruduğu soruların cevaplanması ya da sigorta ettirene yöneltilen soru listesinin cevaplanması da ihbar yükümlülüğü kapsamındadır.
Sigortacının bilmesi gereken önemli hususların hiç veya bir kısmının ihbar edilmemesi, ihbarda hata edilmesi gibi durumlar ihbar yükümlülüğünün ihlali kabul edilir. Bu halde sigortacıya, ihlalin derecesine göre tazminattan indirim yapabilme hakkı tanınmıştır. Aynı zamanda eğer ki sigorta ettirenin kasıtlı olarak önemli unsurları bildirmediği anlaşılırsa sigortacı cayma hakkını kullanarak sigorta sözleşmesini sona erdirebileceği gibi
2. Rizikonun gerçekleşmesinden Önceki yükümlülükler
- Sigortacının poliçe düzenleme ve verme ödevi
Sigortacının poliçe düzenleyip verme yükümlülüğü TTK 1424 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre sigortacı sigorta sözleşmesinin akdedilmesinin üzerine sigorta poliçesi düzenleyip vermekle yükümlüdür. Poliçe temel itibariyle ispat için önemli olsa da kanun poliçenin geç verilmesinden doğan zararlardan sigortacıyı sorumlu tutmuştur. Söz konusu poliçe okunabilir olmalı; tarafların haklarını ve sözleşme şartlarını içermelidir.
b. Sigorta ettirenin yükümlülükleri
aa. Prim ödeme borcu: prim ödemeye ilişkin hükümler TTK’NIN 1430-1434. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre sigorta ettiren sigorta primlerini ödemekle yükümlüdür. Sigorta ödemelerinde kural nakten ödeme olmakla beraber taraflar bunun aksini kararlaştırabilir. Aynı zamanda sigorta primi ödemesinin taksitle yapılması da taraflarca kararlaştırılabilir. Bu konuda en önemli nokta TTK’nın 1421 maddenin 1. Fıkrasında düzenlenmiştir. İlgili kanun fıkrasına göre Sigorta sözleşemesinde aksine hüküm bulunmamaktaysa sigortacının sorumluluğu ilk primin ya da prim ödemesinin ilk taksitinin ödenmesiyle başlar. Taraflar bunun aksini kararlaştırabilmektedir. Eğer ki aksine düzenleme yoksa sigortacının rizikoya katlanma yükümlülüğü ilk sigorta priminin ödenmesiyle başlar.
bb. Sigorta ettirenin rizikoyu ağırlaştırmama yükümlülüğü: TTK1444’e göre sigorta ettirenin rizikoyu ağırlaştırmama yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu bağlamda sigorta ettirenin bizzat kendisinin rizikoyu ağırlaştırması veya bir üçüncü kişiye rizikioyu ağırlaştırmasında izin verilmesi hali yükümlülüğün ihlali anlamına gelmektedir. Sigorta ettirenin aynı zamanda rizikonun ağırlaştığının bildirim yükümlülüğü de mevcuttur. Örneği sigorta sözleşmesi yapıldıktan sonra meydana gelen bir kanser hastalığı rizikoyu ağırlaştıran hale örnek gösterilebilir.
Eğer ki rizikoyu ağırlaştırmama yükümlülüğünün ihlal edildiği, rizikonun gerçekleşmesinden önce öğrenilirse, sigortacı 1 ay içinde sözleşmeyi feshedilebilir yahut prim farkı istenebilir. prim farkı talebi 10 gün içerisinde kabul edilmez ise sözleşme feshedilir. 1445/1. md gereği. 1445/3te ise süresinde sigortacının bu hakkı süresinde kullanılmazsa düşeceği belirtilmiştir.
Rizikonun ağırlaştığının riziko gerçekleşmesinden sonra sigortacı tarafından öğrenilmesi halinde yaptırım kusur derecesi ve nedensellik bağına göre değerlendirilir. 1445.md gereği kast varlığı halinde meydana gelen değişiklik ile riziko arasında nedensellik bağı varsa sigortacı sözleşmeyi feshedebilir, sigorta tazminatı veya bedel ödemez.
3. Riziko gerçekleştikten sonraki yükümlülükler.
a. Sigortacının rizikoya karşılık gelen tazminatı ödeme yükümlülüğü: Sigortacının ana yükümlülüğüdür. Eğer ki Sigorta ettiren ve lehtar sözleşmede üzerlerine düşen yükümlülükleri tam olarak yerine getirir ve somut durumda rizikoyu ağırlaştıran herhangi bir durum da bulunmaz ise sigortacı riziko karşılığı tazminatı tam olarak ödemekle yükümlüdür.
b. Sigorta ettiren yahut lehtarlarının yükümlülükleri
aa. Rizikonun gerçekleştiğini ihbar yükümlülüğü: Sigorta ettirenin mirasçısı konumunda olan lehtar, rizikonun gerçekleşmesi halinde durumu gecikmeksizin sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. İhbar yükümlülüğünün geç yerine getirilmesi durumunda yahut hiç yapılmaması halinde sigortacı tazminattan indirim hakkına sahiptir. Bunun şartı ise geç bildirimin tutara etki etmesidir. Kanun rizikonun gerçekleştiğinin ihtarı halini herhangi bir şekil şartına bağlı kılmamıştır.
bb. Sigortacıya bilgi verme ve araştırma yapılmasına izin verme yükümlülüğü: TTK’nın 1447. Maddesinde düzenlenir. Buna göre, rizikonun gerçekleşmesinin ardından lehtar, sigortacının bilmesi gerekli bilgileri ona sağlamalı, gerekli araştırmaların yapılmasına da izin vermelidir. B hükümlülüğün ihlali halinde sigortacı tazminattan indirim yapabilecektir.
cc. Zararı önleme, azaltma ve sigortacının haklarını koruma yükümlülüğü: Lehtar, rizikonun gerçekleşmesinin yaratacağı olumsuz sonuçları önleme ve sigortacıyı korumakla yükümlüdür.