HAKSIZ TAHRİK

KANUNİ DÜZENLEME

Türk Ceza Kanunu m. 29

Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.

HAKSIZ TAHRİK NEDİR?

Haksız tahrik, failin haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında hareket ederek bir suç işlemesi anlamına gelmektedir. Başka bir ifadeyle, haksız tahrikte, mağdurun haksız bir fiilinin yol açtığı öfke veya şiddetli üzüntü içerisinde failin bir suç işlemesi söz konusudur (TÜRK CEZA HUKUKUNDA HAKSIZ TAHRİK – Yrd. Doç. Dr. Zeynel T. KANGAL)

HAKSIZ TAHRİKİN KOŞULLARI NELERDİR?

Yargıtay kararlarıyla belirlenmiş olan haksız tahrik şartları şunlardır:

• Tahrik Teşkil Eden Haksız Bir Fiilin Bulunması 🡪 Fiilin mutlaka suç teşkil etmesi veya özel hukuk bağlamında “haksız fiil” olması gerekmemektedir. Fiilin hukuka aykırı olması yeterlidir.

• Haksız Fiilin Failde Hiddet ve Şiddetli Elem Yaratmış Olması 🡪 Failin ruh hali haksız fiilden önceki duruma göre değişmeli, fiil failde hiddet ve şiddetli eleme neden olmalıdır. 

• Failin Hiddet veya Şiddetli Elemin Etkisinde Bir Suç İşlemesi 🡪 Failin maruz kaldığı hukuka aykırı ve tahrik teşkil eden fiilin kendisinde uyandırdığı hiddet ve şiddetli elem sonucu bu fiili işlemesi gerekir. 

• Suçun Tahrikte Bulunan Kişiye Karşı İşlenmesi 🡪 Haksız tahrik hükümlerinden yararlanılabilmesi için suçun mutlaka tahriki oluşturan haksız fiili işleyen kişiye karşı işlenmesi gerekir.

İLK HAKSIZ HAREKET KAVRAMI

Yerleşmiş yargısal kararlarda kabul edildiği üzere, gerek fail, gerekse mağdurun karşılıklı haksız davranışlarda bulunması hâlinde, tahrik uygulamasında kural olarak, haksız bir eylem ile mağduru tahrik eden fail, karşılaştığı tepkiden dolayı tahrik altında kaldığını ileri süremez. Ancak maruz kaldığı tepki, kendi gerçekleştirdiği eylemle karşılaştırıldığında aşırı bir hâl almışsa, başka bir deyişle tepkide açık bir oransızlık varsa, bu tepkinin artık başlı başına haksız bir nitelik alması nedeniyle fail bakımından haksız tahrik oluşturduğu kabul edilmelidir. 

Karşılıklı tahrik oluşturan eylemlerin varlığı hâlinde, fail ve mağdurun biri diğeri yönünden tahrik oluşturan bu haksız davranışları birbirlerine oranla değerlendirilmeli, öncelik-sonralık durumları ile birbirlerine etki-tepki biçiminde gelişip gelişmediği göz önünde tutulmalı, ulaştıkları boyutlar, vahamet düzeyleri, etkileri ve dereceleri gibi hususlar dikkate alınmalı, buna göre; etki-tepki arasında denge bulunup bulunmadığı gözetilerek, failin başlangıçtaki haksız davranışına gösterilen tepkide aşırılık ve açık bir oransızlık saptanması hâlinde, failin haksız tahrik hükümlerinden yararlandırılması yoluna gidilmelidir. (T.C. YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2017/3-515 K. 2021/231 T. 1.6.2021)