İletişime Geçin
CMK’nın 231. maddesinde düzenlenen HAGB kurumu, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi boyunca kasıtlı bir suç işlenmez ve yükümlülüklere uygun davranılırsa ceza kararının ortadan kaldırılması ve davanın düşmesi ile sonuçlanan bir cezanın bireyselleştirilmesi kurumudur.
Anayasa Mahkemesi, bugün (1.8.2023) tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2022/120 esas numaralı ve 1.6.2023 tarihli kararında HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) hakkındaki CMK’nın 231/5 ila 231/14 fıkraların iptaline karar vermiştir. İptal kararının Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak BİR YIL sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.
Karara konu olayda somut norm denetimi yoluyla başvuruda bulunan Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi, sanıklar hakkında kasten yaralama ve görevi yaptırmamak için direnme suçlarından açılan ceza davasında CMK’nın 231. maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasında bulunmuştur.
Mahkeme başvurusunda, HAGB kararı verilmesini mağdurlar açısından yeterli giderim sağlamadığı, faillerin cezadan muaf tutulmasına yol açtığı ve devletin kişilerin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme şeklindeki yükümlülüğümü yerine getirmediği belirtilerek ilgili hükümlerin Anayasa’nın 17.maddesine aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
Yüksek Mahkeme, esasa ilişkin yaptığı incelemelerde itiraz konusu normların Anayasa Mahkemesi tarafından daha önce yapılan değerlendirmeler göz önünde bulundurularak anılan kurumun temel hak ve özgürlüklere ilişkin Anayasal güvencelere uygun olup olmadığı tespit edilmesi gerektiğini belirtmiştir.
- Hukuk devletinde ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirlerine ilişkin kuralların Anayasaya aykırı olmamak üzere ülkenin sosyal, kültürel yapısı, ahlaki değerleri ve ekonomik hayat koşulları değerlendirerek bu doğrultuda suç ve ceza politikalarının belirlenebileceği ifade edilmiştir.
- AYM, HAGB uygulamasını Adli Yargılanma Hakkı ve Hak Arama Hürriyeti kapsamında incelemiştir. Yüksek Mahkeme, HAGB kararlarına karşı itiraz yolunun açık olduğunu düzenleyen kuralın iptaline ilişkin verdiği kararda, kuralın itiraz kanun yoluna başvuranlara iddia ve delillerinin dikkate alınmasında, çatışan menfaatlerinin dengelenmesinde, temel hak ve özgürlüklere yapılan müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluğunun ve ölçülüğünun belirlenebilmesinde etkili bir denetim yolu olmadığını ifade etmiştir.
- HAGB kararı verilen yargılamalar CMK md. 231/12 uyarınca itiraz kanun yoluna tabi olsa da, istinaf kanun yoluna tabi olması öngörülen bir yargılama sanığın HAGB kararı verilmesini kabul etmesiyle itiraz yoluna tabi hale gelmektedir. Sanık, hakkında HAGB kararı verilmesini kabul etmekle birlikte istinaf kanun yoluna başvurma hakkından feragat etmekte olduğuna işaret ederek, adil yargılanma hakkı kapsamındaki güvenceleri sağlamadığından iptaline karar vermiştir.
- Mevcut durumunda HAGB’yi kabule ilişkin irade beyanının ne zaman sorulacağı konusunda yasal bir düzenlemenin bulunmaması nedeniyle kuralın kanunilik şartını sağlamadığı, ayrıca sanığa aşırı bir külfet yüklediği ve ölçülü olmadığı gerekçesiyle, Anayasanın 13. maddesinde sınırlama ölçütü olarak belirlenen kanunilik ve Anayasanın 2. maddesinde güvenceye bağlanan hukuk devleti ilkesi ile çeliştiği için hükmün iptaline karar vermiştir.